รู้จัก 4 ประเภทของความผิดพลาด และกระบวนการเรียนรู้ไม่ให้ผิดซ้ำที่เดิม

เราต่างไม่สมบูรณ์แบบและผิดพลาดกันทั้งนั้น.. นั่นเป็นความจริงอย่างหนึ่งที่คนส่วนใหญ่หลีกเลี่ยงไม่ได้ แต่หลังจากนอยด์ ตัดพ้อ และต่อว่าตัวเองในความผิดพลาดที่เกิดขึ้นแล้ว เราก็ต้องหาวิธีเรียนรู้จากความผิดพลาดเหล่านั้น เพื่อที่จะไม่ผิดซ้ำที่เดิมอีก

โดยหลักแล้ว ความผิดพลาดของคนเราสามารถแบ่งเป็น 4 ประเภทใหญ่ๆ คือ

1. ผิดเพราะไม่รู้หรือซุ่มซ่าม : ความผิดพลาดแบบนี้เกิดขึ้นได้ตลอดเวลา เช่น การเดินเตะขอบโต๊ะ หรือทำกระเป๋าตังหาย
2. ผิดเพราะไม่ใส่ใจ : ความผิดประเภทนี้ที่จริงสามารถป้องกันได้ง่ายๆ แต่เรากลับต้องก้มหน้ายอมรับเพราะเราใส่ใจไม่เพียงพอ เช่น การลืมจ่ายค่าเน็ตจนเน็ตตัด หรือการลืมวันเกิดคนสำคัญ
3. ผิดเป็นนิสัย : ความผิดพลาดประเภทนี้ป้องกันได้เช่นกัน แต่อาจจะต้องใช้ความพยายามมากขึ้น เพราะเราผิดจนเป็นนิสัยไปเสียแล้ว เช่น การไปทำงานสายบ่อยๆ หรือ การเสพติดอาหารที่ไม่มีประโยชน์ (แต่อร่อย) ทุกมื้อ
4. ผิดแบบซับซ้อน : ความผิดนี้ยุ่งยากและอาจจะไม่มีวิธีป้องกันอย่างตรงไปตรงมา เช่น เรื่องความสัมพันธ์ที่ย่ำแย่ หรือการตัดสินใจในเรื่องสำคัญที่ให้ผลลัพธ์ไม่ตรงกับที่ต้องการ

ส่วนกระบวนการเรียนรู้จากความผิดพลาดนั้นสั้นๆ ง่ายๆ 3 ขั้นตอน คือ 1. ทำสิ่งที่ผิดพลาด 2. ยอมรับผิด 3. กล้าพอที่จะเปลี่ยนแปลง

การเรียนรู้ความผิดแบบที่ 1 และ 2 นั้นง่าย ใครๆ ก็สามารถเรียนรู้และไม่ทำผิดซ้ำได้ ผลของความผิดเพราะ ‘ไม่รู้’ กับผิดเพราะ ‘ไม่ใส่ใจ’ นั้น จะช่วยให้คุณได้รู้จักตัวเองมากขึ้น รู้ว่าตัวเองหลงลืมเรื่องอะไร ชอบทำพลาดตรงจุดไหน ลองสังเกตตัวเอง และค่อยๆ ปรับไม่ให้ผิดพลาดซ้ำเดิมได้

แต่ความผิดแบบที่ 3 และ 4 ต่างหาก ที่มีความท้าทายขึ้นมาอีกหลายเท่า

ความผิดแบบที่ 3 คือความผิดที่มักจะเป็นสิ่งที่คุณทำไปตามธรรมชาติ เพราะมันเป็นนิสัยของคุณ การเรียนรู้และแก้ไขต้องเริ่มจากยอมรับว่านิสัยของคุณนั้นคือความผิดพลาดเสียก่อน และพร้อมจะตัดสินใจทำอะไรบางอย่างเพื่อเปลี่ยนแปลง ต่อมาก็คือทำให้ความผิดนั้นเป็นเรื่องที่จริงจัง เช่น การให้คำมั่นสัญญาว่าต่อจากนี้คุณจะไม่ไปทำงานสายอีกแล้ว หรือหาเพื่อนมาเป็นตัวช่วยในการปรับปรุงตัวก็เป็นทางออกที่ดี การเปลี่ยนแปลงความผิดประเภทนี้ต้องใช้พลังและความตั้งใจสูงกว่าความผิดสองประแภทแรก แต่ก็ใช่ว่าจะเป็นไปไม่ได้

ความผิดแบบสุดท้าย คือความผิดพลาดที่ซับซ้อน กฎข้อแรกของการเรียนรู้ความผิดพลาดประเภทนี้คือคุณต้องใจเย็น! ยิ่งเป็นเรื่องที่ซับซ้อนเท่าไร ยิ่งห้ามบุ่มบ่ามผลีผลามเท่านั้น เพราะการรีบเร่งไปแก้ไข มีแต่จะทำให้เรื่องย่ำแย่ลงไปอีก

หนึ่งในวิธีเรียนรู้ความผิดพลาดประเภทนี้คือ การค่อยๆ ทำความเข้าใจปัจจัยที่ก่อให้เกิดความผิดนั้นหลายๆ ด้าน เช่นเดียวกับวิธีการของนักข่าวหรือนักสืบ ที่ค่อยๆ สืบเสาะหาเบาะแสของเหตุการณ์ จนไปเจอต้นตอของปัญหาจริงๆ เพราะมนุษย์เรานั้นมีข้อจำกัดและเต็มไปด้วยอคติ การค่อยๆ พิจารณาความผิดพลาดประเภทนี้จึงจำเป็นอย่างยิ่ง

คุณอาจจะหาเพื่อน หรือคนที่เคยผิดพลาดอย่างที่คุณทำเพื่อพูดคุยแลกเปลี่ยน และเปิดใจมองจากมุมมองอื่นๆ ซึ่งอาจช่วยให้คุณเรียนรู้ข้อผิดพลาดได้ดียิ่งขึ้น แต่สุดท้ายแล้ว ตัวคุณเองนั่นแหละ ที่จะต้องเรียนรู้ ยอมรับ และลงมือปรับปรุงเพื่อไม่ให้ผิดพลาดซ้ำแบบเดิม